Özet
Bu çalışma, 1980’lerin sonu ve 1990’ların başı itibarıyla, siyasal yelpazenin sol ve
sağ geleneklerinden gelen ve çeşitli seviyelerde liberal ve özgürlükçü değerlere yönelerek
doğal bir şekilde yeniden inşacı bir söylemsel koalisyon oluşturan aktörlerin
tespiti üzerine şekillenmiştir. Çalışmanın kuramsal çerçevesi yeni kurumsalcı söylemselci
(inşacı) devlet kuramına, yardımcı kavramsal çerçevesi ise Metin Heper’in
devlet-merkezci analizine referansla aşkıncılık ve araçsalcılık kavramlarına dayandırılmıştır.
Bu çerçevede, 1989 yılında yayın hayatına başlayan Türkiye Günlüğü Dergisi,
tespit edilen söylemsel koalisyon içinde (milliyetçi-muhafazakâr) sağ gelenek
kökenli bir kolektif aktör olarak ele alınmaktadır. Her ne kadar dergi genel olarak sağ
bir perspektif ve kökenden beslense de farklı ideolojik geçmişlere ve duruşlara sahip
yazarların yazılarına da yer verilmiştir . Derginin sürekli yazarları ise ağırlıklı olarak
sağ gelenekden gelen aktörler olarak değerlendirilebilir. Çalışmanın zamansal odağı
1990’ların ortalarına kadar uzanmaktadır. Bunun üç temel nedeni vardır: Birincisi,
bu dönem yeniden inşacı söylemsel koalisyonun belirginleşme ve pekişme sürecine
karşılık gelir. İkincisi, yeniden inşacı söylemsel koalisyon içinde pivot aktör (motive
eden, yönlendiren, destekleyen vb.) olarak konumlandırılan Özal, bu dönemin
önemli bir kısmında hayatta olmuş ve siyasal mirası, 1993’teki ölümünden sonra da
etkisini bir süre daha kuvvetli şekilde sürdürmüştür. Üçüncü neden ise 1990’ların
ortalarını dahi gelmeden ülkede liberal atmosferin bozulması ve ardından gelen 28
Şubat sürecinin, yeniden inşacı söylemsel koalisyonu 2000’lerde daha siyasallaşmış
bir faza taşımasıdır. Bu çalışmada Türkiye Günlüğü Dergisi’nin genel duruşu, yeni
kurumsalcı söylemselci perspektife göre değerlendirilmiş, devlette ve merkezde talep edilen felsefi düzeydeki değişimler incelenmiş ve bu değişim talepleri, aşkıncılık ile
araçsalcılık kavramları üzerinden anlaşılmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak, o dönem
itibarıyla ve kolektif düzeyde cari merkezin ve devletin aşkıncı karakterinin eleştirildiği
ve değişim taleplerinin ortaya konduğu ancak Heper’in tanımındaki anlamda
araçsalcı bir yaklaşımın henüz belirginleşmediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

yeni kurumsalcı devlet teorisi, söylemsel kurumsalcılık, devlet, devlet geleneği, merkez-çevre

Nasıl Atıf Yapılır

Kaleci, Mehmet Mert. “Türkiye Günlüğü Dergisi: ‘Sağ’ın Temel ‘Liberal’ Değerler ile Kendini Yeniden İnşası, ‘Merkez’de ve ‘Devlet’te Değişim Talepleri”. Eklektik Sosyal Bilimler Dergisi 2, sy. 2 (Aralık 2024): 270-334.

Yazar : Mehmet Mert Kaleci

ORCID : 0000-0002-6236-4243

DOI : 10.61150/eklektik.2024020204

Yayınlanma tarihi : 30.12.2024